گزارش ۲ سفر به کاشان زیارت‌گاه متروک
گزارش: ندا احمدی لفورکی
عکس: علیرضا حکیمی
به‌دنبال پخش خبر تخریب بقعه‌ی ابولؤلؤ با دلی آکنده از ترس و نگرانی به سمت کاشان حرکت کردیم، یک گروه سه نفره.
در میان راه از مردم عادی مکان بقعه را پرسیدیم، فیروز؟؟!!...نمی‌دانم. بقعه‌ی ابؤلؤ؟؟! کاشان است.از آخرین وضعیت بقعه خبری دارید؟؟شنیده‌ایم ... بلی تعطیل شده، قفل کرده‌اند، اجازه ورود نمی‌دهند؛ به حرکت ادامه دادیم.
در خیابان منتهی به بقعه رسیدیم. گنبد فیروزه‌ای زیارت‌گاه در آن ساعت از روز می‌درخشید و چه زیبا! استوار و پابرجا. آشپزخانه‌ی حضرت ابولؤلؤ، بر روی دیوار سمت چپ نوشته شده بود، مخروبه‌ای بیش نبود، پی مکان دیده می‌شد. خیابانی طوفان زده و پر از خار و خاشاک. قدم‌هایمان سریع‌تر شد تا خود را در جلوی در زیارت‌گاه یافتیم. قفل بزرگی بر در اصلی زده بودند. از میان میله‌ها به حیات بقعه نظر انداختیم ساکت و خالی بود. زائری بومی صدایمان کرد از این طرف می‌توانید بیایید در باز است!
اثری از تخریب دیده نمی‌شد دیوار را دور زدیم و از پشت وارد صحن زیارت‌گاه شدیم، خودمان را معرفی و سوالهایمان را پرسیدیم. داخل بقعه مفروش بود و در سمت چپ بقعه مزار شیخ عزالدین قرار داشت، از نوادگان امام سجاد (ع). این‌جا قبر فیروز است، ابولؤلؤ (23ق/644م)، بیشتر منابع نام او را فیروز ضبط کرده‌اند (مثلاً: نک: حسان بن ثابت، 1/273؛ ابن حبیب، «اسماء». 155؛ ابن قتیبه، 183). درباره‌ی اصل و نسب و اعتقاد او میان منابع، اشتراک اندکی دیده می‌شود. بنا بر گفته‌ای، او از مردم نهاوند بوده که در جنگ به دست مسلمانان اسیر می‌شود و به غلامی مغیره بن شعبه فرمانروای کوفه در می‌‌آید (ابن سعد، 3/341، 347؛ ابوالعرب، 67، به نقل از ابن اسحاق). ورود به داخل مزار امکان پذیر نیست شیشه‌ها آینه مانند است و نمی‌توانستیم نگاهی از بیرون به داخل بیاندازیم؛ گرد و غبار صحن زیارت‌گاه را پوشانده بود!! بالای در سبز رنگ اثر کنده شدن تابلویی دیده می‌شد، تابلو زیارت‌نامه‌ی ابولؤلؤ بوده که توسط افرادی ؟؟! کنده و برده شده بود.
به گزارش بازتاب: مقبره موسوم به ابولؤلؤ با حضور ماموران نیروی انتظامی در پایان تعطیلات نوروز به علت ممانعت از انجام برخی اعمال؟! در ماه ربیع الاول توسط بعضی افراد؟! پلمپ شد. بازتاب در ادامه درخواست علمای اهل سنت از آیت الله تسخیری را در این رابطه، علت پلمپ قبر ابولولو عنوان کرده است.
انتشار این خبر اگر چه موجب ابراز خرسندی و شادمانی جامعه اهل سنت گردیده و یک گام مثبت در جهت وحدت عملی مذاهب اسلامی تلقی می‌شد. نظرات متفاوتی در مورد مکان اصلی بقعه ابولؤلؤ بیان شده در حالی که عده‌ای دیگر بر اساس شواهد مستند تاریخی می‌گویند: ابولؤلؤ درهمان زمان ارتکاب به قتل، از ترس گرفتار شدن به دست مردم، خودکشی کرده و در مدینه کشته شده است.
موج گسترده این انتقادات در سال‌های اخیر در مجمع تقریب مذاهب اسلامی به‌عنوان یک نماد اختلاف افکنی و ضد تقریب مطرح شد و از آیت الله تسخیری در این‌باره پرسش شد. از جمله در نشست دوحه موضوع قبر قاتل خلیفه اول (عمر ابن الخطاب) به‌شدت مورد اعتراض علمای اهل سنت جهان قرار گرفت و آیت الله تسخیری در آن نشست اعلام کردند:
«فتنه‌انگیزان با بزرگ‌نمایی این ماجرا و مهم جلوه دادن مزاری موهوم در کاشان، قصد داشتند از آن به‌عنوان ابزاری برای ایجاد فتنه استفاده کنند که با روشنگری ما، در رسیدن به این هدف ناکام شدند».
از طرف دیگر، بدنبال انتشار جلد دوم کتاب امام جماعت بقعه ابولؤلؤ ـ آقای اسیری ـ که در رابطه با زندگی‌نامه فیروز بوده دلیل دیگر بر پلمپ بقعه بوده است، برکناری هیات امنا و بدنبال آن امام جماعت بقعه، جلوگیری از اقدامات گروه دیوانگان حسین (ع) در سیاه‌پوش کردن خیابان‌های کاشان در ایام خاص، تعطیل کردن آشپزخانه‌ی بقعه جهت جلوگیری از برگزاری مراسم جشن و ... سلسله اقداماتی بوده تا بقعه پلمپ شود، بطوری‌که تا دو هفته تمامی لامپ و چراغ‌های صحن به‌دلیل خاموش نبودن می‌سوزد. اثر پاک کردن نوشته‌های قبلی بر روی دیوارها دیده می‌شد "ناز شصت قداره‌کش ابولؤلؤ ..." بر روی تمامی کلمات ابولؤلؤ خطی سیاه کشیده شده بود.
معماری حاکم بر بقعه بسیار زیبا است، باز هنر ایرانی با زیبایی هر چه تمام رخ‌نمایی می‌کند. بقعه ابولؤلؤ دارای صحن و ایوان و سرا و رواق و گنبد کاشی فیروزه‌ای مخروطی شکل است. در دو طرف ایوان اصلی دو غرفه وجود دارد که در داخل یکی از غرفه‌ها مقبره سید عزالدین از فرزندان امام سجاد (ع) و دارای سنگ تاریخ بسیار زیبائی است.این بقعه از آثار با ارزش دوران آل‌بویه محسوب می‌شود و به‌صورت گنبدی مخروطی شکل است.
شنیده‌ها حاکی از آن است که سال‌های گذشته نیز بارها افراد ناشناسی به قصد تخریب این بقعه تاریخی اقدام کرده بودند که با دخالت نیروی انتظامی نتوانستند. بقعه‌ی ابولؤلؤ در فهرست میراث فرهنگی کشور به‌ثبت رسیده و عرصه حریم دارد. تاریخ بنای آن به‌طور دقیق مشخص نیست ولی بر روی کاشی قبر آن تاریخ 777 هجری قمری حک شده است. بقعه‌ای متروک در روبروی‌مان بود ولی باز گنبد فیروزه‌ای‌‌اش مشتاقان هنر و معماری ایران را به خود جلب می‌کرد، ماشینی به همراه چند سرنشین به سمت بقعه در حرکت بود.
